Analit

Ukazał się 5 numer Analitu

Szanowni Państwo,

Oddajemy w Wasze ręce 5 numer naukowego czasopisma Analit, tym razem w całości poświęcony Studenckim Spotkaniom Chemicznym 2018, które już po raz dziewiętnasty odbyły się w Katedrze Chemii Analitycznej WIMiC AGH w dniach 12-13 kwietnia. Tematem przewodnim tegorocznej konferencji była „Chemia w kulturze i sztuce”. Zapraszamy do lektury nowego numeru.

Słowo wstępne do numeru 5

Współczesne malarstwo, ceramika artystyczna, szkło dekoracyjne, archeologia, muzyka, film, fotografia ale także kuchnia, moda, fryzjerstwo, kosmetologia oraz sport – czy mogą rozwijać się dynamicznie i spełniać wymagania odbiorców bez specjalistycznych odczynników i metod, jakich dostarcza chemia? Po wysłuchaniu 25 referatów oraz 11 plakatów przygotowanych przez studentów czwartego i piątego roku kierunku Technologia chemiczna – można stwierdzić, że długa lista dziedzin, w rozwoju których aspekty chemiczne odgrywają istotną rolę, nie wyczerpuje tematu. Ciekawe i inspirujące spostrzeżenia studentów pozwoliły odbiorcom na zrozumienie, jak rozwój chemii splata się z rozwojem i jaki ma wpływ na dziedziny artystyczne.

Spotkanie młodych chemików, nie tylko studentów WIMiC ale także uczniów Technikum Chemicznego w Krakowie, rozpoczęło się w sposób nietypowy. Wysłuchaliśmy wspaniałego koncertu w wykonaniu Natalii Merchut (śpiew) oraz Szymona Wójcika (pianino cyfrowe, śpiew). Artyści wybrali repertuar miłych dla ucha piosenek, jak np. Halleluja (kompozytor Leonard Cohen), Yesterday (The Beatles) czy Przeżyj to sam (zespól Lombard). Na zakończenie zaproponowali konkurs „Jaka to melodia?”. Przedstawiciele pracowników, studentów czwartego i piątego roku oraz uczniów Technikum Chemicznego mieli za zadanie odgadnięcie tytułów 9 utworów w wykonaniu duetu Natalia-Szymon. Oczywiście zwyciężyli studenci piątego roku. Jednym z interesujących punktów SSCh 2018 było wysłuchanie wykładu Pana Sebastiana Górazdowskiego, przedstawiciel firmy MS Spektrum, na temat współczesnych metod i instrumentów analitycznych. Poza wymienionymi specjalnymi spotkaniami, głos należał do studentów. Nie były to tylko referaty. Studenci czwartego roku podczas sesji posterowej przedstawili 11 interesujących tematów. A piąty rok miał okazję zaprezentować wystąpienia ustne, których tematyka została określona w tytule konferencji.

Malarstwo a chemia? Kolor, obok formy i kompozycji, jest jednym z najważniejszych środków przekazu w sztuce. Związkami odpowiadającymi za kolor farb malarskich są nierozpuszczalne w wodzie pigmenty, zdyspergowane w odpowiednim dla danej farby ośrodku. Rozwój chemii organicznej pozwolił na zwiększenie trwałości i polepszenie innych właściwości znanych pigmentów, lecz także na znaczne rozszerzenie palety barw (referat: N. Mikołajczyk). Jeśli barwniki to też tatuaże (referat: K. Skawińska). Chemia nie tylko wspiera proces tworzenia substancji barwiącej ale też pozwala oznaczać metale ciężkie w barwnikach, ale także wielopierścieniowe węglowodory oraz aminy aromatyczne (referat: K. Skawińska). Ważnym problemem rynku sztuki malarskiej są fałszerstwa. Chemia odpowiada za dobór barwinków naśladujących oryginał oraz dostarcza testów chemicznych i mikrochemicznych, a także takich metod jak: spektroskopia, spektrografia oraz badania ultrafioletem i w podczerwieni, do oceny autentyczności dzieł malarskich (referat: U. Kosior).

Przełomem w rozwoju fotografii było odkrycie światłoczułych właściwości niektórych substancji. Badania m.in. chemików, spowodowały gwałtowny rozwój fotografii, dzięki czemu możliwe było uzyskanie obrazów o coraz większej jakości oraz różnych barwach (referat: K. Maślanka).

Wytwarzanie, zdobienie i zabezpieczanie ceramiki artystycznej, ponadto wpływ składu chemicznego na wygląd i właściwości różnych rodzajów ceramiki – tu także chemia splata się ze sztuką (referat: B. Turska). Szkło dekoracyjne, w tym sławne szkło weneckie czy szkło kryształowe – oczekiwany efekt pożądanego koloru i właściwości uzyskano poprzez opracowanie składu chemicznego dodatków (referat: M. Wyka).

Takie techniki jak: badania rentgenowskie, tomografia komputerowa czy ocena starożytnego DNA stanowią ważne narzędzia w archeologii, w tym badaniu mumii egipskich (referat: M. Łysoń). Przyczyną kruchości i żółknięcia zabytkowych archiwaliów jest kwaśny charakter papieru. Zaawansowane procedury wykorzystujące odpowiednie opracowane odczynniki umożliwiają rozwiązanie tego problemu (referat: E Bartyzel). W archeologii niezwykle użyteczna jest też radiowęglowa metoda datowania oparta na badaniu stężenia węgla ¹⁴C (referat: M. Bagnicka). Wykorzystanie promieniowania jonizującego jako alternatywy dla tradycyjnych metod walki z bakteriami, pleśniami i insektami może przyczynić się do polepszenia wyglądu zniszczonych już obiektów (K. Swaczyna). Analizując skład chemiczny zabytkowych dzieł lub wykrywając przemalowania obrazów można dowiedzieć się o historii  i pochodzeniu danego przedmiotu. Do tego celu stosuje się także metodę dyfrakcji rentgenowskiej, która określa się strukturę budowy materii oraz fluorescencję rentgenowską do zbadania składu chemicznego materiałów (referat: A. Zima).

Muzyka? Istotny aspekt w zakresie konstruowania instrumentów muzycznych polega na wykorzystaniu różnych materiałów, naturalnych i syntetycznych (referat: S. Wójcik).

Chemia stosowana jest także do tworzenia efektów specjalnych w filmach oraz na deskach teatru. Chemiczne reakcje barwne czy efekty pirotechniczne wspierają współczesną kinematografię (referat: D. Szczepańska).

Sztuka kulinarna podlega nieustannej ewolucji. Do najnowszych trendów kulinarnych należy tak zwana kuchnia molekularna, w której obowiązuje spojrzenie na produkty spożywcze jak na substancje laboratoryjne rozbijane na molekuły czyli cząsteczki. W kuchni molekularnej kucharze są wykształconymi chemikami, fizykami, którzy umiejętnie łączą fizykę i chemię z gastronomią (referat: I. Krogulska).

Kosmetologia? Tu pojawia się wiele aspektów wykorzystania specjalistycznych substancji chemicznych, w tym m.in. w farbach do włosów. Chemia wspiera wytwarzanie nowych preparatów ale także analityka pozwala na oznaczanie substancji szkodliwych w farbach do włosów głównie stosując chromatografię cienkowarstwową (TLC) (referat: A. Pasko). Ponadto daje możliwość syntezy i badania naturalnych oraz syntetycznych składników wykorzystywanych w procesie produkcji perfum (referat: M. Zielińska). Ogólnie produkcja produktów kosmetycznych opiera się na wykorzystaniu szeregu substancji chemicznych, dopuszczonych do użytku o ściśle określonych normach stężenia lub zabronionych, co precyzują odpowiednie rozporządzenia (referat: M. Strzępek).

Sport? Zbilansowana dieta wzbogacona suplementami i odżywkami, o specjalnej kompozycji składników, poprawia osiągnięcia sportowe (referat: J. Rybka). Chemia w sporcie to także niedozwolone substancje dopingujące ale też związany z tym rozwój metod analitycznych, które umożliwią sprawne wykrywanie tego typu preparatów (referat: A. Jacak).

A magia miłości? Może jest to po prostu chemiczno – biologiczna reakcja łańcuchowa (referat: M. Filipek)?

Chemia wspiera także żołnierzy podczas działań wojennych poprzez dostarczanie substancji psychoaktywnych, np. kokaina, heroina, amfetamina, czy też barbiturany, które łagodzą skutki przebywania na wojnie w trudnych warunkach. Problem narkotyków wymaga odpowiedniej kontroli – i tu także z pomocą przychodzi chemia poprzez dostarczenie metod badawczych, wykonywanych w laboratorium analitycznym lub ogólnodostępnych, do wykonywania w warunkach domowych  (referat: N. Merchut). Naturalne i syntetyczne narkotyki odgrywają także rolę podczas pokoju – dają efekt zwiększenia efektywności pracy, pobudzenie do działania czy rozszerzają moc wyobraźni. Ze względu na ich silne działanie uzależniające najczęściej jednak działają destrukcyjnie na człowieka (referat: N. Lenar). Stwierdzenie Paracelsusa „Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni, że dana substancja jest trucizną” jest aktualne w kontekście zatruć arszenikiem. Ale czy arszenik może też być użyteczną substancją (referat: K. Gadowska)?

Dzięki rozwojowi nauki, w tym także chemii, możemy oglądać fajerwerki o różnorodnych barwach, które tworzą niebanalne efekty wizualne i dźwiękowe. Różnorodność barw wynika z występujących w nich substancji chemicznych (referat: M. Warszewska).

A może chemia rozwiązuje większość naszych problemów, jak to wyraża hasło „Chemia zapewnia chleb, dobrobyt oraz piękno” sformułowane na fali propagandy sukcesu w Niemieckiej Republice Demokratycznej w latach 60. ubiegłego stulecia (referat: R. Porada).

Wystąpienia studentów oceniał zespół doktorantów i pracowników KCA. Podkreślenia wymaga bardzo wysoki poziom wszystkich prezentacji. A oto lista laureatów.

Prezentacje ustne:

• I miejsce – Natalia Mikołajczyk
• II miejsce –  Radosław Porada
• III miejsce – Nikola Lenar, Szymon Wójcik

Postery:

• I miejsce – Małgorzata Cieśla, Ewa Wójcik
• II miejsce – Natalia Szubra, Dominika Łękawa
• III miejsce – Patrycja Janusz, Anna Konop

Wielkie słowa uznania i podziękowania należą się organizatorom, w tym przede wszystkim pomysłodawcy i „dobremu duchowi” Studenckich Spotkań Chemicznych Panu dr Witoldowi Reczyńskiemu. W tym roku wiele zadań przejęła Pani dr inż. Małgorzata Suchanek, która koordynowała działania komitetu organizacyjnego w składzie:

• Mgr inż. Katarzyna Jedlińska
• Mgr inż. Justyna Ubysz
• Nikola Lenar
• Natalia Merchut
• Natalia Mikołajczyk
• Radosław Porada
• Marcelina Strzępek
• Barbara Turska
• Szymon Wójcik
• Magdalena Wyka

Do zobaczenia w przyszłym roku na jubileuszowych XX Studenckich Spotkaniach Chemicznych.

Do opracowania Słowa wstępnego wykorzystano streszczenia dostarczone przez Autorów wystąpień.

dr hab. Małgorzata Jakubowska

4 numer czasopisma Analit

Szanowni Państwo,

Ukazuje się kolejny, czwarty numer czasopisma naukowego ANALIT. Materiały w nim zawarte są autorstwa studentów i absolwentów Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Większość publikacji (8) powstała w oparciu o próbki i materiały zebrane w trakcie wizyty w Zakładzie Uzdatniania Wody Raba w Dobczycach. Zakład należy do Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji S.A. w Krakowie. W trakcie wizyty studenci i pracownicy naszego wydziału zapoznali się szczegółowo z procedurą poboru i przesyłu oraz technologią uzdatniania wody realizowaną w ZUW Raba.

I w tym miejscu należą się serdeczne podziękowania Panu Dyrektorowi dr Tadeuszowi Bochni za zgodę i umożliwienie odbycia tej wizyty oraz Panu mgr. inż. Tomaszowi Żakowi (technologowi ZUW Raba) za bycie naszym przewodnikiem, inspirację w wyborze tematów badawczych, pomoc w wyborze miejsc poboru próbek, wskazówki technologiczne i czas który nam poświęcił. Dziękujemy także pozostałym pracownikom MPWiK za życzliwość i pomoc.

Zebrane próbki, wraz z innymi które były uzupełnieniem materiału badawczego, były przedmiotem analiz wykonanych w różnych pracowniach Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki AGH. Uzyskane i opracowane wyniki są przedmiotem publikacji w niniejszym numerze czasopisma ANALIT.

W numerze są publikowane także dwie publikacje powstałe w oparciu o wykonane w roku akademickim 2016/2017 prace magisterskie.

Redakcja

3 numer czasopisma Analit

Szanowni Czytelnicy

Kolejny, trzeci numer studenckiego czasopisma naukowego ANALIT składa się z dwóch części. Pierwszej poświęconej prezentacji badań prowadzonych przez studentów w wyjątkowym miejscu – położonej kilka kilometrów od Krakowa Dolinie Kluczwody. Druga część to książka abstraktów z konferencji „XVII Studenckie Spotkania Chemiczne”, która odbyła się na Wydziale Inżynierii Materiałowej i Ceramiki AGH w dniach 6-7 kwietnia 2017.

Dolina Kluczwody to jedna z siedmiu dolin wchodzących w skład Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Studenci, przemierzając ponad 6 kilometrową trasę począwszy od Jaskini Wierzchowskiej po wylot doliny w okolicach wsi Bolechowice, pobierali próbki skał, gleby, wody odpowiednio do założonych celów naukowych. Po wykonaniu wielu analiz z wykorzystaniem dostępnych metod badawczych, uzyskane wyniki opracowali i opisali w prezentowanych artykułach naukowych. Wszystkie prace były poddane wnikliwej ocenie recenzentów. Dzieło studentów stanowi bez wątpienia cenny i unikatowy materiał, który metodycznie i wielowątkowo charakteryzuje ekosystem Doliny Kluczwody wraz z oceną oddziaływania człowieka na jego stan.

Z kolei XVIII już edycja studenckiej konferencji naukowej prezentuje aktualne zainteresowania naukowe studentów i dyplomantów naszego wydziału. Kluczem do prezentowanych opracowań naukowych był tytuł konferencji – „Chemia analityczna – pomocna dłoń współczesnego świata”. Wprowadzeniem do konferencji był znakomity referat wygłoszony przez zaproszoną przez organizatorów dr. inż. Elżbietę Greiner – Wronę pt. „Archeometria szkła”. Studenci w prezentacjach ustnych i na plakatach zaprezentowali zagadnienia obejmujące zarówno stosowane współcześnie (i być może w przyszłości) metody i sensory, jak i sposoby rozwiązywania problemów analitycznych zarówno na poziomie komórkowym żywych organizmów, rozwiązywania problemów technologicznych jak i badań kosmosu.

Referaty ustne i plakaty były oceniane, a najlepsze zostały nagrodzone. Oto lista autorów wyróżnionych prac – kategoria Prezentacje: I miejsce (ex aequo) – Weronika Trzop, Natalia Masarska, III miejsce Agnieszka Wojciechowska; kategoria Plakaty: I miejsce- Nikola Lenar, II miejsce – Małgorzata Cieśla, Kacper Czekaj, III miejsce – Iwona Krogulska, Marcelina Łysoń, Karolina Maślanka, Natalia Mikołajczyk.

Redakcja

Analit wpisany do rejestru dzienników i czasopism

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Krakowie I Wydział Cywilny Internetowe czasopismo naukowe ANALIT zostało wpisane do rejestru dzienników i czasopism Ns Rej. Pr. 124/16 w dniu 8 lipca 2016 roku.

2 numer czasopisma Analit

Szanowni Czytelnicy

Oddajemy do Waszych rąk, a może komputerów, tabletów itd., drugi numer czasopisma ANALIT. I choć za oknem jesień, materiały w nim zawarte odnoszą się do wiosny (Studenckie Spotkania Chemiczne”) i lata (obrony prac magisterskich). Numer jest podzielony na cztery części. Pierwsze trzy zawierają materiały naukowe powstałe w trakcie realizacji prac magisterskich w Katedrze Chemii Analitycznej, są to artykuły oryginalne, przeglądowe i abstrakty. Oddzielną, czwartą część stanowi kilka prac (artykuły i materiały multimedialne) będące dorobkiem wzmiankowanej wyżej konferencji naukowej.

Zakres prezentowanej tematyki dobrze oddaje specyfikę realizowanych w Katedrze Chemii Analitycznej, Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki AGH prac naukowych. Bo w istocie nasi dyplomanci uczestniczą w realizacji rzeczywistych badań naukowych. Dzięki temu mają możliwość dogłębnego zapoznania się z zaawansowanym warsztatem badawczym, uczą się odpowiedzialności i mogą czerpać radość i naukę zarówno z sukcesów jak i porażek.

Przyjęty sposób prowadzenia prac dyplomowych zapewnia wysoki ich poziom co, jak sądzimy, ma odzwierciedlenie w jakości artykułów prezentowanych w niniejszym numerze. Wszystkie artykuły były recenzowane oraz podlegały korekcie językowej.

Informuję, że decyzją Sądu Okręgowego w Krakowie I Wydział Cywilny czasopismo ANALIT zostało z dniem 8 lipca 2016 roku wpisane do rejestru dzienników i czasopism pod numerem: Ns Rej. Pr. 124/16.

Redakcja