Analit

9 numer Czasopisma Analit

Szanowni Państwo,

Przedstawiamy kolejny, 9 numer czasopisma ANALIT. Powstał on w trudnym czasie pandemii, w czasie który znacząco utrudnił działalność naukową i dydaktyczną Uczelni. Jednakże zawartość merytoryczna niniejszego numeru czasopisma jest dowodem aktywności i zaangażowania studentów i kadry naukowej Katedry Chemii Analitycznej i Biochemii. I za to, w imieniu Redakcji i swoim, bardzo dziękuję.

Prezentowane prace w znacznej części odnoszą się do analizy składu i właściwości fizykochemicznych wody z powstałych na początku lat 90-tych studni artezyjskich w Krakowie. Studnie te miały stanowić, i przez szereg lat stanowiły, źródło zdrowej bo wysoko zmineralizowanej, niezanieczyszczonej wody pitnej dla mieszkańców miasta. Jednak najprawdopodobniej na skutek zaniedbań w konserwacji i utrzymaniu infrastruktury, woda z tych źródeł stała się niezdatna do picia. Badania wykonane przez studentów ten fakt jednoznacznie potwierdziły, a ich dokumentacja zawarta jest w zamieszczonych publikacjach. Do jakości wody odnosi się także praca opisująca wpływ filtracji, z użyciem dostępnych zestawów filtracyjnych na mineralizację wody pitnej, czy też analiza próbek wody z rzeki Wisły pobranych w Krakowie i Warszawie.

Ponadto, w niniejszym numerze znalazły się też artykuły nawiązujące do problematyki zanieczyszczenia środowiska naturalnego – analiza gleb z okolic Brzeska oraz analiza składu i właściwości miodów.

9 numer ANALITU wzbogacają: praca dotyczące badań wpływu atmosfery i temperatury na właściwości elektryczne tlenku wanadu oraz publikacja opisująca ilościowo sorpcję kwasów humusowych na sorbentach glinokrzemianowych i ceramicznych.

Mamy nadzieję, że artykuły ukazujące się w nowym numerze Analitu, okażą się dla Państwa ciekawą lekturą.

Witold Reczyński

Redaktor naczelny

Zapraszamy do lektury nowego, 8 numeru Analitu

Szanowni Państwo,

Z przyjemności przekazujemy w Państwa ręce najnowszy – ósmy już numer czasopisma naukowego Analit. Artykuły w niniejszym czasopiśmie są w pełni dziełem studentów i absolwentów Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Powstały w wyniku ich pełnego zaangażowania w proces badawczy: począwszy od poboru i przygotowanie próbek, poprzez analizę laboratoryjną oraz przygotowanie prezentowanych tutaj treści.

Drugi raz z rzędu tematyka numeru dotyczy analizy środowiskowej zanieczyszczeń poprzemysłowych w rejonie Olkusza w północno – zachodniej Małopolsce. Skutki działalności wydobywczej znalazły odzwierciedlenie w wynikach analizy gleb, wód oraz flory w obszarach dawnych wyrobisk. Pomimo, iż w wielu wypadkach eksploatacji złóż zaprzestano, rejon dawnych wyrobisk jest nadal zanieczyszczony metalami ciężkimi. Szczególnie niepokoi wielokrotne przekroczenie norm zawartości żelaza, cynku i ołowiu w tkankach roślinnych i mchów w rejonie dawnej kopalni żelaza w Jaroszowcu oraz w Płuczce Józef. Wyklucza to możliwość eksploatacji rolnej tego obszar przed nieokreślony czas, potrzebny na rekultywacje. Pocieszające jest, że nie wszystkie tereny wokół dawnych stanowisk wydobywczych są skażone, o czy świadczą wyniki analiz profili glebowych z terenu Sztolni Ponikowskiej, niewykazujące przekroczenia dopuszczalnej zawartości ołowiu i cynku.

Mamy nadzieję, że artykuły ukazujące się w nowym numerze Analitu, okażą się  dla Państwa interesujące oraz inspirujące.

Redakcja

7 numer czasopisma Analit

Szanowni Czytelnicy,

Przedstawiamy kolejny, 7 numer czasopisma ANALIT. W większości prezentowane publikacje odnoszą się do zagadnień związanych z analizą środowiskową. Próbki (wody, gleb, materiału roślinnego) zostały pobrane w rejonie Olkusza. To bardzo ciekawy teren na który przez dziesiątki lat oddziaływał przemysł wydobywczy i przetwórczy rud cynku i ołowiu. Skutki działalności przemysłowej znalazły odzwierciedlenie w wynikach prezentowanych w niniejszym czasopiśmie. Zachęcamy do lektury prac studentów. Równocześnie bardzo serdecznie dziękujemy Panu Nadleśniczemu Marcinowi Polakowi i Jego współpracownikom, w szczególności Panu Andrzejowi Suchankowi, za wskazanie miejsc wartych badania i wiele ciekawych obserwacji i uwag przekazanych studentom w czasie badań terenowych.

W niniejszym numerze czasopisma znalazł się także artykuł Pani dr inż. Małgorzaty Suchanek podsumowujący studencką konferencją naukową zorganizowaną w Katedrze Chemii Analitycznej WIMiC AGH w kwietniu br.

Redakcja

Nowy, 6 numer Analitu

Drodzy Czytelnicy,

Kolejny, szósty numer czasopisma ANALIT zawiera publikacje autorstwa grupy dyplomantów Katedry Chemii Analitycznej Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica, roku akademickiego 2017/2018. W numerze zamieszczono również prace przygotowane przez studentów z Cergy-Pontoise University (Institute of Technology, France), w ramach programu ERASMUS.

Artykuły wchodzące w skład tego numeru czasopisma ANALIT to  zarówno prace przeglądowe, jak i oryginalne raporty z przeprowadzonych badań naukowych. Prezentowane materiały dotyczą ważnych i aktualnych problemów w chemii analitycznej. Są to między innymi zagadnienia dotyczące konstruowania czujników woltamperometrycznych i potencjometrycznych, opracowania procedur przygotowania próbek i optymalizacji parametrów pomiarowych w woltamperometrii (np. dla ilościowego oznaczania tokoferoli czy też kwasu askorbinowego) czy wysokosprawnej chromatografii cieczowej (analiza ścieków koksowniczych). Część prac dotyczy analiz środowiskowych, jak na przykład badania transportu i akumulacji w glebie metali z obszaru hałd przemysłowych okolic Olkusza i Krakowa, a także czynników wpływających na sorpcję związków metaloorganicznych na minerałach ilastych. Istotne wydają się też artykuły omawiające zagadnienia walidacji procedur analitycznych a także wykorzystania metod chemometrycznych w ocenie i interpretacji wyników pomiarowych.

Mamy nadzieję, że lektura najnowszego numeru czasopisma ANALIT, pozwoli choć trochę zapoznać się z zakresem prac naukowych, realizowanych w Katedrze Chemii Analitycznej.

Redakcja

Ukazał się 5 numer Analitu

Szanowni Państwo,

Oddajemy w Wasze ręce 5 numer naukowego czasopisma Analit, tym razem w całości poświęcony Studenckim Spotkaniom Chemicznym 2018, które już po raz dziewiętnasty odbyły się w Katedrze Chemii Analitycznej WIMiC AGH w dniach 12-13 kwietnia. Tematem przewodnim tegorocznej konferencji była „Chemia w kulturze i sztuce”. Zapraszamy do lektury nowego numeru.

Słowo wstępne do numeru 5

Współczesne malarstwo, ceramika artystyczna, szkło dekoracyjne, archeologia, muzyka, film, fotografia ale także kuchnia, moda, fryzjerstwo, kosmetologia oraz sport – czy mogą rozwijać się dynamicznie i spełniać wymagania odbiorców bez specjalistycznych odczynników i metod, jakich dostarcza chemia? Po wysłuchaniu 25 referatów oraz 11 plakatów przygotowanych przez studentów czwartego i piątego roku kierunku Technologia chemiczna – można stwierdzić, że długa lista dziedzin, w rozwoju których aspekty chemiczne odgrywają istotną rolę, nie wyczerpuje tematu. Ciekawe i inspirujące spostrzeżenia studentów pozwoliły odbiorcom na zrozumienie, jak rozwój chemii splata się z rozwojem i jaki ma wpływ na dziedziny artystyczne.

Spotkanie młodych chemików, nie tylko studentów WIMiC ale także uczniów Technikum Chemicznego w Krakowie, rozpoczęło się w sposób nietypowy. Wysłuchaliśmy wspaniałego koncertu w wykonaniu Natalii Merchut (śpiew) oraz Szymona Wójcika (pianino cyfrowe, śpiew). Artyści wybrali repertuar miłych dla ucha piosenek, jak np. Halleluja (kompozytor Leonard Cohen), Yesterday (The Beatles) czy Przeżyj to sam (zespól Lombard). Na zakończenie zaproponowali konkurs „Jaka to melodia?”. Przedstawiciele pracowników, studentów czwartego i piątego roku oraz uczniów Technikum Chemicznego mieli za zadanie odgadnięcie tytułów 9 utworów w wykonaniu duetu Natalia-Szymon. Oczywiście zwyciężyli studenci piątego roku. Jednym z interesujących punktów SSCh 2018 było wysłuchanie wykładu Pana Sebastiana Górazdowskiego, przedstawiciel firmy MS Spektrum, na temat współczesnych metod i instrumentów analitycznych. Poza wymienionymi specjalnymi spotkaniami, głos należał do studentów. Nie były to tylko referaty. Studenci czwartego roku podczas sesji posterowej przedstawili 11 interesujących tematów. A piąty rok miał okazję zaprezentować wystąpienia ustne, których tematyka została określona w tytule konferencji.

Malarstwo a chemia? Kolor, obok formy i kompozycji, jest jednym z najważniejszych środków przekazu w sztuce. Związkami odpowiadającymi za kolor farb malarskich są nierozpuszczalne w wodzie pigmenty, zdyspergowane w odpowiednim dla danej farby ośrodku. Rozwój chemii organicznej pozwolił na zwiększenie trwałości i polepszenie innych właściwości znanych pigmentów, lecz także na znaczne rozszerzenie palety barw (referat: N. Mikołajczyk). Jeśli barwniki to też tatuaże (referat: K. Skawińska). Chemia nie tylko wspiera proces tworzenia substancji barwiącej ale też pozwala oznaczać metale ciężkie w barwnikach, ale także wielopierścieniowe węglowodory oraz aminy aromatyczne (referat: K. Skawińska). Ważnym problemem rynku sztuki malarskiej są fałszerstwa. Chemia odpowiada za dobór barwinków naśladujących oryginał oraz dostarcza testów chemicznych i mikrochemicznych, a także takich metod jak: spektroskopia, spektrografia oraz badania ultrafioletem i w podczerwieni, do oceny autentyczności dzieł malarskich (referat: U. Kosior).

Przełomem w rozwoju fotografii było odkrycie światłoczułych właściwości niektórych substancji. Badania m.in. chemików, spowodowały gwałtowny rozwój fotografii, dzięki czemu możliwe było uzyskanie obrazów o coraz większej jakości oraz różnych barwach (referat: K. Maślanka).

Wytwarzanie, zdobienie i zabezpieczanie ceramiki artystycznej, ponadto wpływ składu chemicznego na wygląd i właściwości różnych rodzajów ceramiki – tu także chemia splata się ze sztuką (referat: B. Turska). Szkło dekoracyjne, w tym sławne szkło weneckie czy szkło kryształowe – oczekiwany efekt pożądanego koloru i właściwości uzyskano poprzez opracowanie składu chemicznego dodatków (referat: M. Wyka).

Takie techniki jak: badania rentgenowskie, tomografia komputerowa czy ocena starożytnego DNA stanowią ważne narzędzia w archeologii, w tym badaniu mumii egipskich (referat: M. Łysoń). Przyczyną kruchości i żółknięcia zabytkowych archiwaliów jest kwaśny charakter papieru. Zaawansowane procedury wykorzystujące odpowiednie opracowane odczynniki umożliwiają rozwiązanie tego problemu (referat: E Bartyzel). W archeologii niezwykle użyteczna jest też radiowęglowa metoda datowania oparta na badaniu stężenia węgla ¹⁴C (referat: M. Bagnicka). Wykorzystanie promieniowania jonizującego jako alternatywy dla tradycyjnych metod walki z bakteriami, pleśniami i insektami może przyczynić się do polepszenia wyglądu zniszczonych już obiektów (K. Swaczyna). Analizując skład chemiczny zabytkowych dzieł lub wykrywając przemalowania obrazów można dowiedzieć się o historii  i pochodzeniu danego przedmiotu. Do tego celu stosuje się także metodę dyfrakcji rentgenowskiej, która określa się strukturę budowy materii oraz fluorescencję rentgenowską do zbadania składu chemicznego materiałów (referat: A. Zima).

Muzyka? Istotny aspekt w zakresie konstruowania instrumentów muzycznych polega na wykorzystaniu różnych materiałów, naturalnych i syntetycznych (referat: S. Wójcik).

Chemia stosowana jest także do tworzenia efektów specjalnych w filmach oraz na deskach teatru. Chemiczne reakcje barwne czy efekty pirotechniczne wspierają współczesną kinematografię (referat: D. Szczepańska).

Sztuka kulinarna podlega nieustannej ewolucji. Do najnowszych trendów kulinarnych należy tak zwana kuchnia molekularna, w której obowiązuje spojrzenie na produkty spożywcze jak na substancje laboratoryjne rozbijane na molekuły czyli cząsteczki. W kuchni molekularnej kucharze są wykształconymi chemikami, fizykami, którzy umiejętnie łączą fizykę i chemię z gastronomią (referat: I. Krogulska).

Kosmetologia? Tu pojawia się wiele aspektów wykorzystania specjalistycznych substancji chemicznych, w tym m.in. w farbach do włosów. Chemia wspiera wytwarzanie nowych preparatów ale także analityka pozwala na oznaczanie substancji szkodliwych w farbach do włosów głównie stosując chromatografię cienkowarstwową (TLC) (referat: A. Pasko). Ponadto daje możliwość syntezy i badania naturalnych oraz syntetycznych składników wykorzystywanych w procesie produkcji perfum (referat: M. Zielińska). Ogólnie produkcja produktów kosmetycznych opiera się na wykorzystaniu szeregu substancji chemicznych, dopuszczonych do użytku o ściśle określonych normach stężenia lub zabronionych, co precyzują odpowiednie rozporządzenia (referat: M. Strzępek).

Sport? Zbilansowana dieta wzbogacona suplementami i odżywkami, o specjalnej kompozycji składników, poprawia osiągnięcia sportowe (referat: J. Rybka). Chemia w sporcie to także niedozwolone substancje dopingujące ale też związany z tym rozwój metod analitycznych, które umożliwią sprawne wykrywanie tego typu preparatów (referat: A. Jacak).

A magia miłości? Może jest to po prostu chemiczno – biologiczna reakcja łańcuchowa (referat: M. Filipek)?

Chemia wspiera także żołnierzy podczas działań wojennych poprzez dostarczanie substancji psychoaktywnych, np. kokaina, heroina, amfetamina, czy też barbiturany, które łagodzą skutki przebywania na wojnie w trudnych warunkach. Problem narkotyków wymaga odpowiedniej kontroli – i tu także z pomocą przychodzi chemia poprzez dostarczenie metod badawczych, wykonywanych w laboratorium analitycznym lub ogólnodostępnych, do wykonywania w warunkach domowych  (referat: N. Merchut). Naturalne i syntetyczne narkotyki odgrywają także rolę podczas pokoju – dają efekt zwiększenia efektywności pracy, pobudzenie do działania czy rozszerzają moc wyobraźni. Ze względu na ich silne działanie uzależniające najczęściej jednak działają destrukcyjnie na człowieka (referat: N. Lenar). Stwierdzenie Paracelsusa „Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni, że dana substancja jest trucizną” jest aktualne w kontekście zatruć arszenikiem. Ale czy arszenik może też być użyteczną substancją (referat: K. Gadowska)?

Dzięki rozwojowi nauki, w tym także chemii, możemy oglądać fajerwerki o różnorodnych barwach, które tworzą niebanalne efekty wizualne i dźwiękowe. Różnorodność barw wynika z występujących w nich substancji chemicznych (referat: M. Warszewska).

A może chemia rozwiązuje większość naszych problemów, jak to wyraża hasło „Chemia zapewnia chleb, dobrobyt oraz piękno” sformułowane na fali propagandy sukcesu w Niemieckiej Republice Demokratycznej w latach 60. ubiegłego stulecia (referat: R. Porada).

Wystąpienia studentów oceniał zespół doktorantów i pracowników KCA. Podkreślenia wymaga bardzo wysoki poziom wszystkich prezentacji. A oto lista laureatów.

Prezentacje ustne:

• I miejsce – Natalia Mikołajczyk
• II miejsce –  Radosław Porada
• III miejsce – Nikola Lenar, Szymon Wójcik

Postery:

• I miejsce – Małgorzata Cieśla, Ewa Wójcik
• II miejsce – Natalia Szubra, Dominika Łękawa
• III miejsce – Patrycja Janusz, Anna Konop

Wielkie słowa uznania i podziękowania należą się organizatorom, w tym przede wszystkim pomysłodawcy i „dobremu duchowi” Studenckich Spotkań Chemicznych Panu dr Witoldowi Reczyńskiemu. W tym roku wiele zadań przejęła Pani dr inż. Małgorzata Suchanek, która koordynowała działania komitetu organizacyjnego w składzie:

• Mgr inż. Katarzyna Jedlińska
• Mgr inż. Justyna Ubysz
• Nikola Lenar
• Natalia Merchut
• Natalia Mikołajczyk
• Radosław Porada
• Marcelina Strzępek
• Barbara Turska
• Szymon Wójcik
• Magdalena Wyka

Do zobaczenia w przyszłym roku na jubileuszowych XX Studenckich Spotkaniach Chemicznych.

Do opracowania Słowa wstępnego wykorzystano streszczenia dostarczone przez Autorów wystąpień.

dr hab. Małgorzata Jakubowska