Numer 9
Temat numeru: Analiza wody ze studni artezyjskich w Krakowie.
Tematem głównym niniejszego numer jest analiza składu i właściwości fizykochemicznych wody z powstałych na początku lat 90-tych studni artezyjskich w Krakowie. Studnie te miały stanowić, i przez szereg lat stanowiły, źródło zdrowej bo wysoko zmineralizowanej, niezanieczyszczonej wody pitnej dla mieszkańców miasta. Co się zmieniło w tej kwestii? Należy tutaj nadmienić, że numer ten powstawał w trudnym czasie pandemii, gdy znacząco utrudniona była działalność naukowa i dydaktyczna Uczelni.
Autor ilustracji na okładce (Photo by): Erda Estremera (Unsplash.com)
Spis artykułów
Oznaczenie stężeń żelaza i manganu w wodzie z wybranych publicznych zdrojów artezyjskich na terenie Krakowa
Determination of iron and manganese concentrations in water of the selected public artesian wells in Cracow
Karolina Grabowska, Klaudia Kałuzińska
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 2-11
Abstrakt:
W niniejszej pracy dokonano analizy ilościowej żelaza i manganu w wybranych publicznych zdrojach artezyjskich zlokalizowanych na terenie Krakowa. Przeprowadzone badania miały na celu sprawdzenie, czy zawartości Fe i Mn mieszczą się normach dopuszczających wody ze źródeł do spożycia przez ludzi. Do analizy ilościowej wykorzystano metodę atomowej spektrometrii absorpcyjnej, stosując technikę płomieniową. Zdatność do spożycia wód określano w oparciu o Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
Słowa kluczowe:
zdroje artezyjskie, uzdatnianie wody, żelazo, mangan
Porównanie stężenia jonów sodu i potasu w wodach krakowskich źródeł artezyjskich w latach 1997 i 2020
Comparison of the concentration of sodium and potassium ions in the waters of Krakow artesian springs in 1997 and 2020
Ewa Kołodziejczyk, Maria Dądela
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 12-18
Abstrakt:
Niezliczone ilości wody znajdują się pod powierzchnią Krakowa. Grube warstwy geologiczne chronią je przed skażeniami zewnętrznymi. Jednak podczas okresowych badań prowadzonych przez Państwową Inspekcję Sanitarną wykryto w nich między innymi bakterie coli, co dyskwalifikuje zdatność tych wód do picia. Wody w tych studniach należą do tzw. akratopegów, czyli wód o mineralizacji od 500 do 1000 mg/l składników mineralnych. A więc nie są to już „wody słodkie”, w obecnej nomenklaturze handlowej zwane „wodami źródlanymi” i jeszcze nie „wody mineralne”, ale już blisko nich. W Krakowie mamy dwanaście zdrojów. Badania dotyczyły wody z pięciu studni artezyjskich ujmujących jurajskie piętro wodonośne: „Zdrój Królewski”, „Zdrój Nadzieja”, „Zdrój Lajkonik”, „Zdrój Jagielloński”, „Zdrój Dobrego Pasterza”. Dodatkowo wykorzystano również wodę ze studni ujmującej mioceński poziom wodonośny: „Zdrój Solidarności”. Do wykonania oznaczeń zawartości sodu i potasu posłużono się metodą fotometrii płomieniowej. Wyniki porównano z publikacją z 1997 roku oraz dokonano porównania stężeń pierwiastków.
Słowa kluczowe:
zdroje artezyjskie, fotometria płomieniowa, sód, potas
Oznaczanie form specjacyjnych chromu w próbkach wód głębinowych metodą katalityczno-adsorpcyjnej woltamperometrii stripingowej
Determination of chromium speciation forms in deep-water samples using catalytic-adsorptive stripping voltammetry
Magda Ciężkowska, Aneta Rudy
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 19-26
Abstrakt:
W pracy opisano metodę oraz wyniki oznaczenia dwóch form specjacyjnych chromu w wodach, pochodzących z sześciu artezyjskich studni głębinowych, znajdujących się na terenie miasta Krakowa. Powodem celowości oznaczenia chromu w wodach głębinowych, przeznaczonych do spożycia są silnie zróżnicowane właściwości jonów chromu(III) i chromu(VI) szczególnie jeżeli chodzi o ich wpływ na organizm ludzki. Chrom(III) jest zaliczany do mikroelementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju organizmu. Chrom(VI) ma negatywny wpływ, gdyż przypisuje się mu działanie mutagenne, a nawet kancerogenne. Jako metodę specjacyjnego oznaczania obu form jonów chromu wybrano katalityczno-adsorpcyjną woltamperometrię stripingową (CAdSV) połączoną z rejestracją katodowych woltamogramów techniką impulsej woltamperometrii różnicowej (DPV). Spośród wielu znanych metod instrumentalnych metoda DP CAdSV cechuje się największą precyzją, dokładnością i czułością pomiaru. Co szczególnie ważne próbki wody przeznaczone do analizy woltamperometryczej nie wymagają wstępnego przygotowania, w efekcie metoda spełnia rygorystyczne wymagania zielonej chemii analitycznej ( ang. Green Analytical Chemistry).
Słowa kluczowe:
chrom, wody głębinowe, analiza specjacyjna, woltamperometria, metody katalityczno-adsorpcyjne
Efektywność filtracyjna i zmienność mineralizacji wody pitnej po filtracji wkładami Brita i Wessper
Filtration efficiency and variability of drinking water mineralization after filtration with Brita and Wessper cartridges
Jakub Wiercioch
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 27-40
Abstrakt:
W niniejszej pracy dokonano oceny jakości popularnych wkładów (zawierających jonity i węgiel aktywny) do dzbanków filtrujących w aspekcie osiąganego poziomu mineralizacji wody pitnej. Badania przeprowadzono dla dwóch rodzajów filtrów (Brita Maxtra+, Wessper Sport), oraz wody o różnym składzie chemicznym, tj. wody wodociągowej i butelkowanej: Żywiec Zdrój i Muszynianka. Mineralizację oceniano wykonując pomiary konduktometryczne przewodności właściwej oraz aktywności jonów sodu, potasu i wapnia w testowanych próbkach wód, przed i po przefiltrowaniu. Jako metodę analizy ilościowej interesujących pierwiastków zastosowano fotometrię płomieniową.
Słowa kluczowe:
woda pitna, dzbanki filtrujące, filtracja wody, konduktometria, fotometria płomieniowa
Badanie akumulacji wybranych metali w wodzie z różnych ujęć rzeki Wisły
Research of the chosen metals accumulation in water from various water intakes of Vistula River
Sabina Matysiak, Martyna Słowik
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 41-52
Abstrakt:
Celem niniejszej pracy było zbadanie stężeń różnych ujęciach rzeki. Oznaczenie stężenia manganu i żelaza wykonano wykorzystując metodę absorpcyjnej spektrometrii atomowej (ASA), a stężenie chromu oznaczono przy użyciu metody impulsowej woltamperometrii różnicowej adsorpcyjnej strippingowej (DP-AdSV) w układzie z elektrodą rtęciową jako elektrodą pracującą. Przeprowadzone badania nie wykazały przekroczenia dopuszczalnych stężeń oznaczanych pierwiastków w wodzie. Szczególną uwagę zwrócono na próbkę wody pobraną tuż za miejscem zrzutu nieoczyszczonych ścieków komunalnych do rzeki po awarii oczyszczalni ścieków „Czajka” w Warszawie, jednak nie wykazała ona odstępstw od normy. Uzyskane wyniki porównano z obowiązującymi normami.
Słowa kluczowe:
atomowa spektrometria absorpcyjna, impulsowa woltamperometria różnicowa, metale, chrom, mangan, żelazo
Oznaczanie cynku i ołowiu w próbkach gleb z terenów Brzeska w województwie małopolskim
Determination of zinc and lead in the soil samples from Brzesko in the Lesser Poland Voivodeship
Marcel Drąg
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 53-66
Abstrakt:
W niniejszej pracy wykorzystano technikę woltamperometrii stripingowej do oznaczenia cynku oraz ołowiu w próbkach gleby pobranych z trzech różnych miejsc w Małopolsce – wszystkie trzy próbki zostały pobrane na terenie Brzeska, jedna z nich pochodzi z przydomowej grządki, druga z przydrożnego trawnika, a trzecia z lasu. Opisana została procedura przygotowania próbek oraz prowadzenia pomiarów. Podczas wykonanych eksperymentów oznaczono stężenia cynku oraz ołowiu w badanych próbkach gleb. Zastosowano ekstrakcję jednostopniową, a jako ekstrahenta użyto 10% roztwór kwasu azotowego (V). Uzyskane wyniki podane na kilogram gleby wynoszą: dla próbki pobranej z grządki: 143.35 mg/kg cynku oraz 10.55 mg/kg ołowiu, dla próbki pobranej z trawnika obok drogi: 75.5 mg/kg cynku oraz 4.93 mg/kg ołowiu, dla próbki pobranej w lesie: 169.75 mg/kg cynku oraz 19.895 mg/kg ołowiu. Wyniki odbiegają od przewidywanych, a przypuszczalna tego przyczyna jest opisana w dyskusji wyników.
Słowa kluczowe:
metale ciężkie, gleba, woltamperometria, zanieczyszczenie
Badanie zgodności z normą PN-88/A-77626 elektrochemicznych właściwości wybranych miodów
Research the compliance with the PN-88 / A-77626 standard for electrochemical properties of the selected honeys
Magdalena Molenda, Karolina Sowińska
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 67-74
Abstrakt:
W niniejszej pracy badaniu poddane zostały cztery miody dostępne w sprzedaży na terenie Polski: miód słonecznikowy, rzepakowy, mniszkowy i spadziowy. Spełnianie przez miód konkretnych parametrów zgodnych z normą, krajowymi ustawami oraz dyrektywą europejską jest warunkiem dopuszczenia ich do sprzedaży. Stąd przeprowadzono potencjometryczne pomiary pH oraz badania konduktywności 20% roztworów miodów pod kątem zgodności tych parametrów z normą „Miód pszczeli”. Badania wykazały zgodność z parametrami normowymi w dopuszczalnym zakresie niepewności. Miód słonecznikowy oraz mniszkowy nie uwzględnione jako odrębne rodzaje miodu w normie, wykazywały pH w zakresie dopuszczalnego zakresu kwasowości dla miodów nektarowych, a ich przewodność również mieściła się w normowych wymaganiach. Stwierdzono, że miód rzepakowy ma znacznie niższą wartość pH niż przewiduje norma, to samo tyczy się przewodności, również niższej niż dolny próg zakładany przez normę. Może to być przedmiotem kolejnych badań, aby stwierdzić, czy miód ten nie był domieszkowany miodem sztucznym, bądź nie zawierał przerobionego przez pszczoły inwertu.
Słowa kluczowe:
miód słonecznikowy, miód rzepakowy, miód spadziowy, miód mniszkowy, elektrochemia, przewodność miodów, pH miodów
Wpływ atmosfery i temperatury na przewodnictwo elektryczne tlenku wanadu (V)
The influence of gaseous atmosphere and temperature on the electrical conductivity of vanadium oxide (V)
Pamela Mysłajek, Magdalena Nita, Rafał Siudut, Małgorzata Dziubaniuk, Jan Wyrwa
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 75-86
Abstrakt:
W niniejszej pracy zastosowano technikę spektroskopii impedancyjnej do określenia wpływu atmosfery gazowej na przewodnictwo elektryczne tlenku wanadu (V) V2O5. Pierwszym etapem badań było przygotowanie warstwy i pastylki wykonanych z tlenku wanadu (V). Przy użyciu spektrometru częstotliwościowego wykonano pomiary w zakresie temperatur 20-400°C w dwóch atmosferach: powietrza oraz argonie. Wyniki zestawiono w postaci wykresów Nyquist’a, Bode’ego oraz wykresów Arrheniusa, na podstawie których obliczono wartości energii aktywacji dla próbek z elektrodą platynową.
Słowa kluczowe:
elektrochemiczna spektroskopia impedancyjna, tlenek wanadu (V)
Sorpcja naturalnych kwasów humusowych na sorbentach glinokrzemianowych oraz ceramicznych
Sorption of natural humic acids on aluminosilicate and ceramic sorbents
Czerwiński Bartłomiej, Gawryał Karolina, Rzeszutek Anna, Urbańska Patrycja
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 87-96
Abstrakt:
Celem niniejszej pracy było określenie zawartości kwasów humusowych w mchu i korze drzewnej pochodzących z terenu Nadleśnictwa Olkusz oraz ich sorpcja na sorbentach naturalnych oraz syntetycznych. W tym celu pobrano trzy próbki mchów oraz dwie próbki kory drzewnej z Leśnictwa Poręba oraz Leśnictwa Pomorzany i poddano je ekstrakcji roztworem wodorotlenku sodu. Następnie ekstrakty kwasów humusowych poddano sorpcji wykorzystując do tego nanoproszki syntetyczne oraz pochodzenia naturalnego. Jako sorbenty syntetyczne użyto tlenek cyrkonu stabilizowany tlenkiem itru (YSZ) wraz z domieszką neodymu (YSZNd) syntezowanych metodą strąceniową z obróbką hydrotermalną. Natomiast jako sorbenty naturalne stosowano klinoptilolit i montmoryllonit. Stężenie kwasów humusowych w roztworach po ekstrakcji oraz w roztworach po sorpcji wyznaczono za pomocą spektrofotometrii UV-VIS. Stężenie kwasów humusowych w mchach jest różne w zależności od gatunku mchu oraz miejsca poboru. Zastosowane proszki wykazały bardzo dobre właściwości sorpcyjne względem naturalnych kwasów humusowych.
Słowa kluczowe:
kwasy humusowe, adsorpcja, spektrofotometria UV-VIS