Numer 13
Temat numeru: XXIII Studenckie Spotkania Chemiczne
Niniejszy numer Analitu zawiera wszystkie referaty i postery naukowe prezentowane na XXIII Studenckich Spotkaniach Chemicznych.
Liczba stron: 89 Data wydania: 10 października 2023Spis artykułów
Referaty
Koloidy w życiu codziennym
Colloids in everyday life
Tomasz Kurek, Kacper Kuryśko
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 6-11
Abstrakt:
Koloidy, czyli układy złożone z małych cząsteczek rozproszonych w medium, są obecne w wielu aspektach naszego codziennego życia. Jednym z najczęstszych zastosowań koloidów jest żywność. Wiele produktów spożywczych, takich jak mleko, ser i lody, to koloidy. Obecność koloidów w tych produktach może wpływać na ich teksturę, konsystencję i smak. Ponadto są one również stosowane w produkcji wielu produktów kosmetycznych i środków higieny osobistej, w tym balsamów, szamponów i past do zębów. Koloidy mogą pomóc w stabilizacji tych produktów, zapobiegając ich rozdzieleniu i zapewniając jednorodność. Koloidy odgrywają również istotną rolę w miejscach o których większość z nas nie zdaje sobie sprawy, a które mają znaczny wpływ na nasze życie. Na przykład aerozole, w tym dezodoranty czy też leki w postaci sprayu, są koloidami. Układy tego typu nie są jednak tylko sztucznym tworem człowieka. Występują one również naturalnie, w postaci mgły dymu lub chmur. Dzięki koloidom możemy potwierdzić istnienie atomów, a także cieszyć się pięknym błękitnym niebem. Podsumowując, koloidy są wszechobecne w naszym codziennym życiu i mają szeroki zakres zastosowań. Ich obecność znacząco wpływa nie tylko na właściwości i działanie różnych produktów, ale również na cały otaczający nas świat.
Słowa kluczowe:
Koloidy, piany, aerozole, oddziaływania międzycząsteczkowe, stany skupienia
Czy za miłością kryje się chemia?
Is there chemistry behind love?
Kamila Gargula, Marta Głąb
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 12-17
Abstrakt:
Miłość jest skomplikowanym zjawiskiem, które ciężko opisać uwzględniając tylko jedną perspektywę. Do jego opisania konieczne jest zarówno skorzystanie z pomocy nauki, jak i podejście do problemu od strony społeczno-psychologicznej. Korzystając z wiedzy nabytej dzięki odwiecznemu poszukiwaniu rozwiązania zagadki jaką jest ciało człowieka, możemy zauważyć, że koncepcja miłości jest zwykle powiązywana z konkretnymi, występującymi w organizmie hormonami oraz neuroprzekaźnikami, takimi jak oksytocyna, wazopresyna, dopamina, serotonina, noradrenalina, endorfiny oraz hormony płciowe. Substancje te odpowiadają za regulację naszych stanów emocjonalnych, a także powstawanie więzi. Z jednej strony, bez hormonalnych bodźców niemożliwe byłoby wywołanie odczuć jakie kojarzone są z miłością, a z drugiej bez społeczno-psychologicznych czynników nie wiedzielibyśmy czym naprawdę jest miłość. Zjawisko to ma wiele przypadków, które nie wpisują się w czysto naukowy schemat i mogłyby być wyjaśnione jedynie przy użyciu reakcji chemicznych. Często pojawieniu się tego uczucia towarzyszy konkretna sytuacja w jakiej znajduje się dana osoba. Na miłość ma wpływ zarówno unikalny dla jednostki stan psychiczny, jak i otoczenie, w którym funkcjonuje.
Słowa kluczowe:
miłość, oksytocyna, wazopresyna, dopamina, psychologia
Jak zastąpić cukier - kilka słów o słodzikach
How to substitute sugar – a few words about sweeteners
Kinga Jaszczyszyn, Błażej Grabski
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 18-23
Abstrakt:
Cukier jest jednym z najczęściej stosowanych składników w przemyśle spożywczym, jednakże jego nadmierne spożycie może wiązać się z licznymi zagrożeniami dla zdrowia. W poszukiwaniu alternatywy ludzie coraz częściej sięgają po słodziki. Słodziki są substancjami, które dodaje się do żywności, by nadać jej słodki smak, bez dodatku cukru. Ich popularność wynika przede wszystkim z faktu, że zawierają zdecydowanie mniej kalorii niż cukier. Wśród dostępnych na rynku słodzików możemy wyróżnić słodziki naturalne i sztuczne. Słodziki naturalne takie jak: stewia, ksylitol czy erytrytol są pozyskiwane z naturalnych źródeł takich jak rośliny czy drzewa, podczas gdy słodziki sztuczne takie jak aspartam, sacharyna czy sukraloza otrzymywane są laboratoriach. Porównując ze sobą słodziki naturalne i sztuczne warto zwrócić uwagę na ich właściwości fizyczne, pochodzenie oraz w największym stopniu na ich wpływ na zdrowie człowieka. Korzystanie ze słodzików jako zamienników cukru jest dobrym rozwiązaniem, jednak warto pamiętać o stosowaniu ich zgodnie z zaleceniami specjalistów z zakresu żywienia.
Słowa kluczowe:
cukier, słodziki, aspartam, acesulfam K, suklaroza, stewia, ksylitol, erytrytol, substytuty cukru, sacharoza
Wpływ związków chemicznych na zjawiska pogodowe
Chemistry in weather phenomena
Martyna Kępka, Sara Krzyżyk
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 24-27
Abstrakt:
Chemia jest szeroko obecna w zjawiskach pogodowych. Przykładem mogą być elektrony, które w górnych warstwach atmosfery zostają wzbudzone. Wówczas składniki atmosfery emitują różnokolorowe światła – jest to zjawisko zorzy. Zachodzi ono na skutek burz magnetycznych na Słońcu. Obserwowane przez nas barwy zorzy warunkują między innymi cząsteczki tlenu i azotu. Przykładem może być kolor czerwony oraz zielony określany nie tylko przez gazy, ale także wysokość na jakiej występuje zjawisko.
Słowa kluczowe:
chemia, pogoda, zorza, manipulacja
Chemia znikającego alkoholu: Twoje ciało winowajcą czy ofiarą?
The chemistry of disappearing alcohol: Is Your body the culprit or the victim?
Dominika Kowalczuk, Bartosz Brzózka
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 28-31
Abstrakt:
Alkohol, dzięki swoim właściwościom stosowany jest jako popularna wśród społeczeństwa używka, należy jednak brać pod uwagę fakt możliwości pojawienia się nieprzyjemnych skutków jego działania na organizm w postaci kaca kolejnego dnia. Odpowiedzialny za to jest między innymi jeden z metabolitów alkoholu, a mianowicie aldehyd octowy. Jego poziom po spożyciu alkoholu etylowego jest zależny od naszego poziomu dehydrogenazy aldehydowej, w większości przypadków jest on za niski by nie odczuwać objawów kaca. Do typowych objawów tej przypadłości należą: zmęczenie, pragnienie ból głowy, problemy ze snem, podrażnienie przewodu pokarmowego, problemy sensoryczne, problemy z nastrojem, pocenie i drżenie. Na intensywność kaca ma wpływ kilka czynników i to zarówna przed spożywaniem jak i po. Ale jedynym w stu procentach skutecznym sposobem jest nie picie alkoholu lub ograniczenie spożycia do absolutnego minimum. Pomimo tego, że istnieje kilka mitów o cudownych sposobach na kaca takich jak mocna kawa, zimny prysznic, kolejność picia alkoholi lub klin, to żaden z nich nie jest tak naprawdę skuteczny i co najwyżej łagodzi część objawów.
Słowa kluczowe:
Etanol, kac, dehydrogenaza alkoholowa, dehydrogenaza aldehydowa, alkohol, przeciwdziałanie, ból głowy, nudności
Dodatki E w żywności – czy to rzeczywiście sama chemia?
E additives in food products – is it really only chemistry?
Michał Buda, Oskar Hensler
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 32-38
Abstrakt:
Obecnie w współczesnym świecie w wielu produktach spożywczych zapoznając się z ich etykietą można napotkać substancje oznaczone enigmatycznym symbolem E i ciągiem cyfr. W mediach i opinii publicznej powstało przekonanie, że wszystkie te dodatki są produktem syntetycznym i mają jednoznacznie szkodliwy wpływ na nasze zdrowie. Konsumenci nie są świadomi czym te substancje są naprawdę i nie zdają sobie sprawy, że stosowanie tych substancji może być konieczne. W artykule znajdują się przykłady często stosowanych dodatków do żywności dla każdej z kategorii i analiza ich szkodliwości. Na podstawie analizy źródeł literaturowych oceniono, że często są one pochodzenia naturalnego i wykazują neutralny a nawet pozytywny wpływ na zdrowie człowieka, co jednak nie oznacza, że dotyczy to wszystkich stosowanych dodatków do żywności.
Słowa kluczowe:
dodatki E, żywność, szkodliwość
Chemiczne oblicze czekolady
The chemical face of chocolate
Natalia Niziurska, Magdalena Skokoń
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 39-45
Abstrakt:
Czekolada od początku swojego istnienia uważana była za afrodyzjak, źródło mądrości i energii, a nawet stosowana jako lokalna waluta. Już w VII w n.e. Majowie przyrządzali napój z ziarna kakaowego zwany ,,gorzką wodą’’, który spożywany był wyłącznie przez arystokrację oraz podczas obrzędów religijnych, a według ludowych wierzeń stanowił również pokarm bogów. Od chwili zerwania ziarna kakaowca do momentu wzięcia pierwszego kęsa czekolady, chemia odgrywa ważną rolę, ponieważ wpływa na kolor, smak, konsystencję i aromat. Walory te są zasługą wielu procesów chemicznych i biologicznych, które zachodzą na wszystkich etapach obróbki ziarna. Otrzymana tabliczka szczęścia zawiera nie tylko pewną ilość substancji o działaniu psychoaktywnym jak np. kofeinę czy teobrominę, ale również szereg składników mineralnych, witamin oraz polifenoli. Po spożyciu czekolady wspomniane chemikalia działają „magicznie”, subtelnie wpływając na mózg i ciało, co potwierdza wiele naukowych badań. Pomimo trendu na prowadzenie zdrowego trybu życia, dietetycy nie odradzają spożywania czekolady, a wręcz wskazują na jej działania prozdrowotne m. in. leczenie chorób układu krążenia, anemii, dolegliwości związanych z układem nerwowym oraz korzystny wpływ na samopoczucie. Jednak mimo powstałej listy 100 dolegliwości, którym czekolada może zaradzić należy mieć na uwadze również niepożądane następstwa i przeciwskazania do jej spożywania.
Słowa kluczowe:
czekolada, składniki mineralne, substancje psychoaktywne, witaminy, polifenole, właściwości prozdrowotne
Czy za snem kryje się chemia?
Is there chemistry behind sleep?
Paulina Kalisz, Edyta Kosińska
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 46-49
Abstrakt:
Sen ma fundamentalne znaczenie dla emocjonalnego i fizycznego zdrowia człowieka. Jego nieodpowiednia ilość jest znanym czynnikiem ryzyka zachorowania na otyłość, cukrzycę, choroby serca oraz depresję. Dorosły człowiek poświęca mu około jednej trzeciej swojego życia. Jednak skąd organizm wie, kiedy powinien zapaść w sen? Badania pokazują, że wiele części mózgu bierze udział w procesach produkcji hormonów i substancji chemicznych, które regulują zarówno sen jak i czuwanie. W niniejszym artkule opisano wpływ rytmu dobowego, melatoniny, adenozyny, neuroprzekaźnika GABA oraz kofeiny na ten stan fizjologiczny.
Słowa kluczowe:
sen, melatonina, adenozyna, kofeina, neuroprzekaźnik GABA, niedobór snu, chemia snu
Ile jest zera w zerze, czyli co tak naprawdę kryje się w produktach „zero kalorii”
How much is zero in zero, or what is really hidden in "zero calorie" products
Damian Majcher, Natalia Pecyna
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 50-52
Abstrakt:
Kiedy produkty bez kalorii wchodziły na rynek, były praktycznie dostępne tylko w ofertach sklepów ze zdrową żywnością i artykułami dietetycznymi. Rosnące zainteresowanie tymi produktami spowodowało, że dziś nie ma osoby, która by o nich nie słyszała. Słodziki, napoje, sosy, dressingi i słodycze – to tylko część tego co można znaleźć pod hasłem „zero kalorii”. Zazwyczaj opis „zero kalorii” oznacza produkt, zawierający mniej niż 5 kcal na 100 gramów. W porównaniu do tradycyjnych odpowiedników – różnica ta jest ogromna! Nic więc dziwnego, że pojawiają się pytania: Jak to jest możliwe, że zwykły majonez w 100 gramach zawiera aż 680 kcal, podczas gdy konkurencyjne produkty zawierają zaledwie 1-3 kcal? Podobnie, co powoduje, że kaloryczność przeciętnych makaronów wynosi 350 kcal/100 g, podczas gdy makarony dietetyczne zawierają zaledwie 3 kcal/100 g? W artykule dokonano przeglądu produktów „zero kalorii” dostępnych na rynku i porównano ich skład z bardziej kalorycznymi odpowiednikami, a także udzielono odpowiedzi na pytanie – co odpowiada za tak niską kaloryczność produktów “zero”?
Słowa kluczowe:
zero kalorii, produkty bez kalorii, bezkaloryczne artykuły spożywcze, niskokaloryczne posiłki
Czy retinol sprawi, że będziesz wiecznie młody?
Will retinol make you young forever?
Klaudia Zubek, Patryk Waszczuk
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 53-63
Abstrakt:
Starzenie się skóry jest złożonym procesem biologicznym, na który wpływa kombinacja czynników wewnętrznych jak i zewnętrznych. Starzejąca się skóra posiada zmarszczki, nierówny koloryt oraz traci elastyczność. Chociaż naturalne starzenie jest uwarunkowane genetycznie i nieuniknione, to starzeniu zewnętrznemu można zapobiegać. Dlatego też od dziesięcioleci starano się opracowywać strategie, które będą przeciwdziałać jego oznakom. Wśród różnych metod leczenia miejscowego retinoidy są jednymi z najczęściej stosowanych składników aktywnych, co do których istnieją dowody kliniczne potwierdzające ich działanie. Po zastosowaniu miejscowym estry retinylu ulegają hydrolizie do retinolu, następnie utlenieniu do retinaldehydu a w konsekwencji retinol jest przekształcany w biologicznie aktywny kwas retinowy (tretynoinę). Zgodnie z ich szlakiem metabolicznym aktywność przedstawicieli retinoidów wzrasta w następującej kolejności: estry retinylu << retinol < retinaldehyd < kwas retinowy, przy czym tolerancja na przedstawione substancje jest odwrotna. Retinoidy są obecnie jednymi z najczęściej stosowanych związków przeciwstarzeniowych, ponieważ mogą indukować biosyntezę kolagenu, równocześnie hamując jego degradację. Retinol jest w stanie zmniejszyć oznaki wczesnego starzenia się skóry wywołanego promieniowaniem UV, niwelować zmarszczki, wspomagać elastyczność skóry oraz poprawiać jej pigmentację.
Słowa kluczowe:
retinoidy, retinol, retinal, kwas retinowy, retinaldohyd
Naturalny uspokajacz – przyglądnijmy się olejkom CBD
A natural calming agent - let's take a look at CBD oils
Kinga Ryłko, Natalia Skorupa
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 64-70
Abstrakt:
Chociaż wykorzystanie konopi indyjskich znane było ludzkości od wieków, to dopiero na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się wzrost zainteresowania tą rośliną ze względu na jej potencjalne właściwości lecznicze. Choć najczęściej roślina ta kojarzona jest z psychoaktywnym THC (tetrahydrokannabinol), obecnie to CBD (kannabidiol) stanowi obiekt zainteresowania producentów leków i suplementów diety. Powszechnie CBD uznaje się za substancję bezpieczną oraz nieuzależniającą. Olej z nasion konopi pozyskuje się ze specjalnych odmian rośliny, charakteryzujących się wysokim stężeniem CBD, a jednocześnie śladową zawartością THC. Aktualnie publikowanych jest wiele artykułów naukowych na temat leczniczego działania CBD w przypadku wielu chorób (m.in. bezsenności, stanów lękowych, chorób psychicznych). Należy jednak zwrócić uwagę, iż większość badań prowadzona jest na zwierzętach (co nie zawsze stuprocentowo odwzorowuje zachowanie organizmu ludzkiego). Ponadto znaczna część testów nie posiada „ślepej próby”, przez co nie można wykluczyć efektu placebo, co kwestionuje rzetelność tychże badań. Wyniki niezależnie przeprowadzonych badań składu dostępnych na rynku olejków niejednokrotnie, w sposób znaczny, odbiegają od informacji zadeklarowanych przez producenta. Produkty nie są poddawane restrykcyjnym regulacjom, nie tylko jeżeli chodzi o zawartość CBD, ale też związków potencjalnie szkodliwych oraz metali ciężkich, co potwierdzają liczne badania.
Słowa kluczowe:
CBD, THC, suplement diety, olejek CBD, lecznicza marihuana
Dlaczego należy prać nowo zakupione ubrania, czyli o substancjach chemicznych stosowanych w przemyśle odzieżowym
Why should we wash newly purchased clothes - chemicals present in the clothing industry
Katarzyna Trojanowska, Oliwia Żuchowicz
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
Numery stron: 71-78
Abstrakt:
Większość konsumentów, robiąc zakupy w sklepie odzieżowym ocenia jakość ubrań jedynie przez pryzmat ich wyglądu, nie oceniając przy tym, z jakiego materiału zostały uszyte ani jaką drogę przebyły, zanim trafiły na sklepowe półki. W przemyśle tekstylnym wykorzystuje się ponad 8000 syntetycznych substancji chemicznych, takich jak konserwanty i utrwalacze kolorów, barwniki, środki zapobiegające rozwojowi pleśni i bakterii, a nawet zmniejszające palność ubrań. Niektóre z nich wykazują działanie kancerogenne, mutagenne i mogą wpływać na gospodarkę hormonalną organizmu. Jedną z najczęściej stosowanych substancji jest formaldehyd, wykrywany nawet w ubraniach dla małych dzieci i kobiet ciężarnych, które oznaczone są etykietą eco-friendly. Mimo przyjętych norm, konsumenci, najczęściej nieświadomi zagrożenia, są narażeni na negatywny wpływ substancji chemicznych zawartych w elementach ubrań. Duże przedsiębiorstwa odzieżowe regularnie stosują greenwashing, przekonując w ten sposób, że ich produkty są ekologiczne i bezpieczne dla zdrowia i środowiska. Mimo wszystko, w wielu przypadkach zalecane i pomocne może okazać się nawet jednokrotne wypranie nowo zakupionej odzieży, które skutecznie usuwa większość substancji chemicznych z powierzchni tkanin.
Słowa kluczowe:
odzież, tekstylia, niebezpieczne substancje chemiczne